به گزارش تسنیم، گرانی در ترکیه بیداد می کند و میلیون ها خانوار در این کشور برای تامین مایحتاج غذایی با مشکلات جدی روبرو هستند.

بسیاری از روزنامه های ترکیه در عکس و تیتر صفحه اول، به موضوع گرانی مواد غذایی می پردازند و به این اشاره می کنند که در این کشور، دوران جدیدی به نام دوران خریدن میوه به صورت دانه ای، فرا رسیده است! به این معنی که اغلب خانواده ها وقتی برای خرید به میادین میوه و تره بار یا مغازه های سطح شهر مراجعه می کنند، به جای این که میوه را به صورت معمول و به شکل کیلویی خریداری کنند، ناچارند به صورت دانه یا عدد خرید کنند.

 آخرین بررسی ها نشان می دهد که در میان همه کشورهای جهان، تنها کشور آفریقایی زیمبابوه است که در تورم مواد غذایی، توانسته از ترکیه سبقت بگیرد.

زیمبابوه قهرمان، ترکیه نایب قهرمان

سال 2021 میلادی برای اقتصاد ترکیه سال دهشتناکی بود و بسیاری از خانواده ها فقیرتر شدند. در اواخر سال 2021 میلادی، قیمت دلار آمریکا از 20 لیره گذشت و همه چیز گران و گران تر شد. اما رکوردشکنی واقعی گرانی و تورم در سال 2022 میلادی شکسته شد و سال جاری، به مراتب بدتر از پارسال است.

اقتصاد ترکیه در این سال، بارها نشان داده که در کاهش ارزش پول ملی، در کنار کشورهای بحران زده ای همچون آرژانتین قرار گرفته است. اما حالا، کسی درباره دلار حرف نمی زند و این گرانی غیرقابل تحمل مواد غذایی است که مردم را در تنگنا قرار داده است.

روزنامه ینی آسیا در یک گزارش مفصل اقتصادی، به بررسی گرانی مواد غذایی پرداخته و با پروفسور دکتر ایرهان اصلان اوغلو مصاحبه کرده است.

اصلان اوغلو یک اقتصاددان است و برای ارائه تحلیل های خود، مداوماً به آمار و ارقام مراجعه می کند. او برای تبیین وضعیت کنونی اقتصاد بحران زده ترکیه از روش مقایسه سود گرفته و می گوید:«اقتصاد جهان در حال گذراندن یک دوره تاریخی است. وقتی ارقام سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) را بررسی می کنیم، شکاف تورمی زیادی بین ما و سایر کشورها وجود دارد. وقتی به کشورهای عضو گروه جی 20 نگاه می کنیم، با این واقعیت تلخ روبرو می شویم که در هیچکدام از این کشورها، افزایش قیمت و تورم در خرید مواد غذایی، همانند ترکیه به اوج نرسیده است. میزان تورم در خرید مواد غذایی در کشور در حال جنگی همچون روسیه 15 درصد است، این میزان در آلمان 14 درصد است، در برزیل 13.4 درصد و در اسپانیا 13 درصد است اما متاسفانه در ترکیه به رقم هراسناک 90 درصد رسیده است.

اصلان اوغلو معاون رئیس دانشگاه پیری رییس در ادامه گفته است:«در میان همه کشورهای جهان، از حیث گرانی مواد غذایی، فقط زیمبابوه از ما بدتر است. در واقع، ما پس از زیمبابوه در رتبه دوم قرار داریم.»

اصلی ترین دلایل گرانی مواد غذایی در ترکیه

کارشناسان و تحلیل گران اقتصادی ترکیه در هفته های گذشته، بارها درباره دلایل اصلی گران شدن مواد غذایی در این کشور صحبت کرده و چندین نشست و همایش نیز برگزار کرده اند. دلایل مشترکی که از سوی اغلب تحلیل گران بیان شده اند، عبارت از این موارد است:

الف) فراز و نشیب ارزی و بی ثباتی مالی در ترکیه، از مهم ترین دلایلی است که هم از لحاظ تاثیر اقلام وارداتی (انواع آفت کش و سموم) و زنجیره تولید و هم از منظر روانشناسی بازار، به شدت بر گرانی مواد غذایی تاثیر می گذارد.

ب) مشکلات بزرگی در بخش کشاورزی و دامپروری ترکیه وجود دارد و برخی از تحلیل گران معتقدند که اساساً کشاورزی ترکیه در معرض ورشکستگی کامل قرار گرفته است و نمی تواند بخش اعظم نیاز بازار را تامین کند. کشاورزان ترکیه، گران ترین گازوئیل جهان را در باک تراکتور و ادوات کشاورزی می ریزند، نهاده های دامی را با قیمت گزاف می خرند، با مشکل بهره وری پایین و رقابت ناقص روبرو هستند و در اغلب مناطق کشور، قبل از آن که به فصل برداشت و فروش برسند، در دام دلالان افتاده و محصول آنها با قیمت پایین به فروش می رسد.

ج) دولت اردوغان مدتها تلاش کرد تا با سیاست هایی همچون توزیع مستقیم کالا و تنظیم بازار، گرانی را کنترل کند. اما این سیاست موفق نشد و دلالان، همچنان به شکل جدی کنترل بازار را در دست دارند و آنها هستند که قیمت تعیین می کنند.

د) پاشنه آشیل عظیم اقتصاد ترکیه واردات منابع انرژی است و کامیونی که برای انتقال یک محموله میوه و سبزیجات یا دیگر مواد غذایی، بین 8 تا 15 هزار لیتر گازوئیل مصرف می کند و هر لیتر آن را با قیمت 24 لیره تامین کرده، هزینه گزافی پرداخت کرده که قطعاً بر روی قیمت نهایی فروش، محاسبه می شود. به عنوان مثال، 10 تُن گوجه فرنگی در استان مبدا به ازای هر کیلو 3 لیره، به قمیت 30 هزار لیره خریداری شده است. اما قیمت سوخت مصرفی کامیون، مبلغی بین 200 تا 300 هزار لیره است! یعنی هزینه حمل و نقل، 10 برابر ارزش محصول است!

نگرانی درباره آینده کشاورزی در ترکیه

یکی از مهمترین تهدیدات علیه کشاورزی ترکیه، موضوع خشکسالی است. با این که ترکیه از حیث داشتن منابع آبی نسبت به دیگر کشورهای منطقه وضعیت نسبتاً بهتری دارد، اما این کشور نیز درباره خشکسالی نگران است.

اما خشکسالی فقط یکی از مشکلات ترکیه است و در حوزه های دیگر مدیریت کشاورزی نیز مشکلات بزرگی وجود دارد. در چند سال گذشته، صدها هزار کشاورز و دامپرور، شغل خود را رها کرده و وارد جرگه مشاغل کاذب یا کارگران ساختمانی شده اند. تغییر کاربری اراضی به نفع بخش مسکن و ساخت و سازهای غیرقانونی هم یکی دیگر از مشکلات کشاورزان است.

روزنامه ملی گازته در گزارش مفصلی، اعلام کرده که بسیاری از کشاورزان ترکیه در معرض ورشکستگی هستند. برخی از آنها گفته اند، ما قبلاً گندم می کاشتیم، اما آن چه حالا می کاریم، یا باد است، یا ورشکستگی! چرا که هزینه تولید، از قیمت نهایی فروش محصول بالاتر رفته است و هزاران کشاورز و باغدار، به طور مداوم با بانک ها سر و کله می زنند و تراکتورها و ادوات آنها به خاطر ناتوانی در بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی مصادره شده اند.

گرانی مواد غذایی در کنار مشکلات عدیده بخش کشاورزی و دامپروری در ترکیه، موجب شده که بسیاری از کارشناسان اقتصادی، در مورد امنیت غذایی این کشور، احساس نگرانی کنند.